|
دادہ ،مگر عبارت در مختار مطابق آن نہ افتادہ، زیراکہ معنی ’’کان لھا الخیار‘‘ اینکہ آن زن را اختیار تفریق است، کہ نزد حاکم مرافعہ کردہ مفارقت سازد، و ہمچنین عبارت در ہمیں معنی مستعمل می شود ، نہ این کہ نکاحش نافذ نیست۔
و جواب دوم غلط است، چہ قاعدہ ’’إذا فات الشرط فات المشروط‘‘ در معاملات است نہ در نکاح۔
علامہ عبدالمولی د میاطی تلمیذ طحطاوی در تعلیق الانوار می نویسد:
قولہ کان لھا الخیار فیہ أن ما ذکر شرط لا یقتضیہ العقد۔ فیصح النکاح ویبطل الشرط، لأن النکاح مما لا یبطل بالشروط الفاسدۃ، و إن قلنا إن الزوج کان عارفا بغرور، لا یوجب الرجوع إلا في ضمن عقد المعاوضتہ، أو عقد یرجع نفعہ إلی العاقد، کما ذکروہ۔ انتہی، واللّٰه أعلم بالصواب۔
حررہ محمد عبدالحی عفا اللہ عنہ
ہو الملہم للحق۔ بر ارباب فطانت مخفی نماند کہ برجواب اول و ثانی اعتراض معترض نیست مگر بناء علی الغفلۃ، یا آنکہ بمقابلہ جواب سند المحدثین شیخ الکل حضرت سید محمد نذیر حسین رحمہ اللہ تعالیٰ لب اعتراض کشودن باعث فخر و مباہات شمرد، و گرنہ جواب اول عین مطابق سوال است، و جواب ثانی سراسر صواب۔ و وجہ دوم جواب ثالث کہ معترض آن راصحیح گفتہ ، صحیح و مطابق سوال نمی توان شد ، مگر آنکہ جواب اول با جواب ثانی باین وجہ منضم و ملحق گردانیدہ شود ، والا این وجہ در جواب سوال مذکور محض ناکافی و بے معنی خواہد شد ، وتحقیقش اینست کہ سائل می پرسد کہ شخصے بہ فریب خود را بلباس اہلِ سنت وا نمودہ سنیہ را بہ نکاح خود آوردہ، زن چون بر واقعہ مطلع گشت و رفض مرد بر آن ظاہر گردید از صحبت آن نفرت کرد ۔ پس زن مالک امر خود است یا نہ؟ (یعنی زن اختیار فسخ نکاح بای وجہ من الوجوہ دارد یا نہ؟ کما ہو متبادر من لفظ السوال) پس مجیب اول جواب داد کہ زن اختیار می دارد او مالک امر خود ہست۔ این جواب را معترض غیر مطابق سوال قرار داد۔ فیا للعجب کہ سائل می پرسد کہ زن مالک امر خود است یا نہ، و مجیب گوید زن مالک امر خود است ، پس چہ جواب اصرح و مطابق سوال و بہتر ازین جواب خواہد گشت؟ چنانچہ معترض خود این جواب را اول غیر مطابق سوال گفتہ بازی گوید کہ مجیب در جواب آن
|