Maktaba Wahhabi

647 - 702
} وَلَا تَیَمَّمُوا الْخَبِیْثَ مِنْہُ تُنْفِقُوْنَ} [البقرۃ: ۲۶۷] و شیخ الاسلام دہلوی در شرح فارسی بخاری گفتہ: ’’و نہ بز نر کہ آنرا تکہ گویند و گوشت آن از نتن و فساد خالی نیست، و لیکن خودش مرغوب و مطلوب می شود برائے فحولت غنم۔‘‘ انتہی۔ و درصراح و منتہی الارب است : ’’تیس تکۃ وتیوس أتیاس جماعت‘‘ و حافظ ابن حجر درفتح الباری گفتہ: ’’التیس ھو فحل الغنم‘‘ انتھی۔ اما اطلاق فحل بر خصی نمی شود بلکہ برنر غیر خصی۔ کما في الحدیث الطویل عن أنس مرفوعاً، و فیہ: ’’فإذا بلغت ستا و أربعین، ففیھا حقۃ طروقۃ الفحل‘‘ أخرجہ أبو داود و غیرہ بلفظ الفحل، وأما البخاري فبلفظ الجمل۔ تا این جا دلیل این جماعت بود، و اما جماعت دیگر پس از استدلال بحدیث انس درجواز خصاء منع کردہ ،و گفتہ کہ نہی در دادن تیس بزکاۃ باعث خباثت گوشت او نیست، بلکہ تیس آن بوک غنم یا معز را گویند کہ درسال دوم رسیدہ باشد ، وقابل ضراب نباشد،پس منفعت نسل دران بالفعل موجود نیست، و در زکوۃ شئی ذی منفعت دادن لازم است ، خواہ منفعت اوبہ لبن باشد یا نسل ،ودر تیس یکے ہم یافتہ نمی شود۔ ودر قاموس است: ’’التَیس: الذکر من الظباء والمعز و الوعول، إذا أتی علیہ سنۃ‘‘ انتھی۔ ودر مصباح المنیر است: ’’التَیس الذکر من المعز إذا أتی علیہ حول، وقبل الحول ھو جدي‘‘ انتھی۔ و حافظ ابن حجر در الہدی الساری مقدمہ فتح الباری گفتہ: ’’تیس ھو الذکر الثني من المعز الذي لم یبلغ حد الضراب‘‘ انتھی۔ و زرقانی در شرح موطا مالک گفتہ: ’’ولا یخرج في الصدقۃ تیس، ھو فحل الغنم، أو مخصوص بالمعز، لأنہ
Flag Counter