|
پس مقصود از لفظ اولی سن اول از ہجرت نیست، و چگو نہ این صحیح باشد حالانکہ مشروعیۃ در سن ثانی از ہجرت شدہ، بل قصد کردہ از لفظ اولیٰ اوائل و شروع زمانہ ہجرت کہ آن سن ثانی است بعد از سن اولیٰ۔ واللّٰه أعلم بمراد العباد۔
و من ہیچمدان از شیخ المشائخ قدوۃ المحققین استاذنا مولانا بشیر الملۃ والدین قنوجی سوال کردم ازین مسئلہ، پس جوابش تحریر فرمودند: شاید دلیل امام محمد رحمہ اللہ ہمیں حدیث حضرت علی است کہ دارقطنی وغیرہ روایت کردہ اند، و این حدیث اگر بدرجہ صحت رسد تا ازین نسخ وجوب عقیقہ ثابت می شود، و این منافی استحباب عقیقہ نیست، زیراچہ استحباب این عمل از احادیث دیگر ثابت است، چنانکہ نسخ وجوب ہر روزہ منافی استحباب روزہ عاشورہ وغیرہ نیست، و نسخ وجوب ہر غسل منافی استحباب غسل جمعہ وغیرہ، و نسخ ہر صدقہ منافی استحباب صدقات نافلہ نیست، علاوہ ازیں حدیث بریدہ کہ در سنن ابی داود است دلالت می کند کہ ذبح شاۃ برائے عقیقہ منسوخ نیست، بلکہ منسوخ شد آلودہ کردن راس ولد از خون ذبیحہ کہ در ایام جاہلیت بود، و مؤید این است کہ مشرو عیۃ اضحیہ در سنہ ثانی از ہجرت است و حضرت رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم عقیقہ برائے حسنین رضی اللہ عنہ بسال سوئم و چہارم از ہجرت و عقیقہ ابراہیم رضی اللہ عنہ بسال نہم، از ہجرت فرمودہ اند۔ اگر عمل عقیقہ منسوخ می شد خود آنحضرت عمل نفرمودے، و آنکہ در روایتی آمدہ کہ حضرت صلی اللہ علیہ وسلم حضرت فاطمہ رضی اللہ عنہا را از عقیقہ حسنین رضی اللہ عنہما منع فرمود، مقصود ازان حضرت صلی اللہ علیہ وسلم را این بود کہ از جانب حسنین من عقیقہ خواہم کرد تو مکن۔ و حدیث ام کرز کہ دربارہ عقیقہ در مشکوۃ وغیرہ موجود است آن حدیث را ام کرز در سال حدیبیہ کہ سال ششم از ہجرت است روایت کردہ، و حضرت ابن عمر وغیرہ از صحابہ بعد پیغمبر صلی اللہ علیہ وسلم برین عمل کردند، و از قول ابراہیم نخعی و محمد بن حنفیہ کہ از تابعین اند نسخ احادیث مرفوعہ ثابت نمی شود ناسخ حدیث مرفوع بایدچہ جائیکہ راوی محمد بن حنفیہ مجہول است و در حماد بن ابی سلیمان کہ ر اوی قول ابراہیم نخعی است تکلم کردہ شدہ است در ان۔ انتہی الکلام۔
و نیز می گویم کہ درین حدیث واقع است کہ زکوۃ نسخ کرد ہر صدقہ را، پس توان گفت کہ صدقہ فطر را ہم نسخ کرد، زیراچہ حدیث وجوب زکوۃ موخر است از احادیث وجوب صدقہ فطر۔
چنانکہ در تاریخ خمیس گفتہ:
’’في السنۃ الثانیۃ فرضت زکوٰٰۃ الفطر، فکان ذلک قبل العید بیومین،
|