و این رسالہ را بالاقوال الصحیحہ فی احکام النسیکہ موسوم ساختم۔ وما توفیقي إلا باللّٰه علیہ التوکل و بہ الاعتصام۔
بدان اسعدک اللہ تعالیٰ کہ عقیقہ بفتح عین مہملہ در لغت موہای راس ولد را کہ وقتِ ولادت باشد گویند و در شرع جانوری راگویند کہ ذبح کردہ شود وقت استردن موہا سرولد، و چون مذبوح عاق کردہ می شود ای مشقت داد ہ می شود و قطع کردہ می شود بہمیں جہت او را عقیقہ می گویند۔
چنانکہ علامہ احمد بن محمد خطیب قسطلانی شافعی در ارشاد الساری شرح صحیح بخاری فرمودہ :
’’العقیقۃ بفتح العین المھملۃ، وھي لغۃ: الشعر الذي علی رأس الولد حین ولادتہ، وشرعاً: ما یذبح عند حلق شعرہ، لأن مذبحہ یعق أي یشق و یقطع، ولأن الشعر یحلق‘‘ انتھی۔
و علامہ محمد بن عبد الباقی زرقانی مالکی در شرح موطا امام مالک نوشتہ:
’’العقیقۃ بفتح العین المھملۃ، وأصلھا کما قال الأصمعي وغیرہ الشعر الذي یکون علی رأس الصبي حین یولد، وسمیت الشاۃ التي تذبح عنہ عقیقۃ لأنہ یحلق عنہ ذلک الشعر عند الذبح‘‘ انتھی۔
و این را نسیکہ و ذبیحہ ہم گویند۔ وچون این ہمہ دانستی پس بشنوکہ عرب درجاہلیت نسیکہ می کردند ازجانب ولد خود، و این امر را بر خود لازم گردانیدہ بودند، و چون درین مصلحتہا بود پس باقی داشت آن را رسول خدا صلی اللہ علیہ وسلم ، و عمل کرد بر آن ، و ارشاد فرمود برائے عمل آن۔ وصحابہ کرام رضوان اللہ علیہم اجمعین در زمانہ رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم برین عمل کردند، و ہمچنین تابعین و تبع تابعین۔ چنانچہ احادیث درین باب بسیار وارد شدہ، روایت کرد این را امام محمد بن اسمٰعیل بخاری در صحیح خود، و امام ابوعیسیٰ ترمذی در جامع خود، و ابوداود و دارمی و نسائی درسنن خود ،و امام مالک درموطاخود، و جزین بسیاری از محدثین عظام در کتاب خود احادیث این باب روایت کردہ اند۔
’’عن سلمان بن عامر الضبی قال: سمعت رسول اللّٰه صلی اللّٰه علیہ وسلم یقول: مع الغلام عقیقۃ، فأھریقوا عنہ دما، وأمیطوا عنہ الأذی۔‘‘ رواہ البخاري و أبو داود والترمذي و الدارمي و النسائي۔
یعنی گفت سلمان شنیدم آنحضرت صلی اللہ علیہ وسلم راکہ می گفت با ولادتِ کودک عقیقہ است۔
|